ستاره ای که در آسمان اصفهان درخشید عنوان مقاله ای است که در سومین سالگرد بانو مجتهده امین اصفهانی توسط محقق گرامی آقای احمد بانپور در مجله کیهان فرهنگی به زیور طبع آراسته گردیده است. دغدغه نگارنده از این مقاله احیا هویت زن مسلمان و ارائه الگویی شایسته برای عموم جامعه زنان ایران اسلامی است تا هویت اصیل اسلامی خود را یافته و با الگو قرار دادن بانو نصرت امین اصفهانی به حرکت خود در راه آرمان های انقلاب اسلامی ادامه دهند.
در ادامه متن کامل این مقاله به همراه فایل آن برای دانلود تقدیم می گردد.
بسم الله الرحمن الرحیم
ستاره ای که در آسمان اصفهان درخشید
احمد بان پور
خنک آنکه برداشت از پای بند
مهار شتر را به گردن فکند
زکیهان و کیهانیان روی تافت
جهان را به جویندگانش گذاشت
شرح زندگانی بزرگان اسلام باعث عبرت همگان بر سرچشمه و پشتکار و تجربه برای دیگران خواهد بود. شرح احوال این مخلصان واقعی چراغی است فرا راه دیگران که ظلمات و موانع را از پیش پا برداشته و انسان را به زندگی و تحقیق علاقه‌مند می‌سازد و به قول استاد محمدرضا حکیمی: «بزرگ‌ترین عامل مؤثر که خودبه‌خود جوانان را به‌طرف افتخارات و بزرگی‌ها سوق می‌دهد، و تحصیل مجد و عظمت پیشین را آسان می‌سازد، و روح ایمان و علم و فداکاری را در آنان زنده نگاه می‌دارد، معرفی و بزرگداشت نوابغ و فداکاران است»
زن مسلمان در این برهه سرنوشت‌ساز از تاریخ باعظمت اسلام که باید برای احیا و گسترش انقلاب اسلامی نقش بسزایی داشته باشد نیاز به الگو و اسوه دارد، اما متأسفانه: «تعداد زیادی ازاین‌گونه چهره‌ها که الهام‌بخش و فروغ آفرین زندگی‌ها هستند در تاریک‌خانه تاریخ مدفون‌اند و باید یافتشان، زندانی تاریخ‌اند و باید آزادشان ساخت، گنج‌هایی هستند در خرابه‌های تاریخ که باید کشف و استخراجشان کرد»
یکی از این گنجینه‌های ناشناخته، مرحومه جلیله علویه، افضل زنان دوران خود حاجیه بی‌بی نصرت امین - اعلى الله مقامها - می‌باشد. نادره‌ای که تا جان در بدن داشت در راه رضایت مولا کوشید و با نفس حیاتی و قلم شیوایش بهترین منادی توحید بود، مشکاتی از انوار الهی که وجودش سراپا علم و فضیلت بود و آثار فراوان علمی بجا مانده از وی تأییدی بر این مدعاست و دریغا که امروز بعد از گذشت 3 سال از هجرت او به‌سوی معبود اعلی هنوز مقاله‌ای جامع که در شأن مقام رفیع آن بزرگ‌زن جهان اسلام و آن بانوی مجتهده باشد، نوشته نشده است.ازاین‌رو با وجود بضاعت مزجاة چند سطری در مورد ایشان تقدیم می‌گردد بدان امید که این آرزو از جانب نزدیکان آن مرحومه صورت عمل به خود گیرد.
استاد محمدتقی جعفری در باره ایشان می‌گوید: «به‌طورقطع می‌توان ایشان را یکی از علمای برجسته عالم تشیع معرفی نمود و روش علمی ایشان هم کاملاً قابل‌مقایسه با سایر دانشمندان بوده، بلکه با نظر به مقامات عالیه روحی که ایشان موفق شده‌اند باید ایشان را از گروه نخبه‌ای از دانشمندان به شمار آورد که به‌اضافه فراگرفتن دانش به «تولد جدید» در زندگانی نیز نائل می‌شوند» بانو اصفهانی که فاضل فرزانه آقای شعردوست از ایشان به‌عنوان «یگانه مجتهده زن، نادره دوران، سیده جلیله، فاضله فقیهه، بانو علویه هاشمیه ... نمونه عینی و اسوه بیدارگر زن مسلمان» یاد می‌کند، در سال ۱۲۷۴ ه. ش برابر با سال ۱۳۰۸ ه ق در خانواده یکی از تجار سرشناس اصفهان به نام حاج سید محمدعلی حسینی امین‌التجار به دنیا آمد و نام او را نصرت گذاشتند که وجودش نصرتی برای اسلام و شیعه بود. نصرت امین به دلیل نبوغ خدادادی و حافظه سرشار و علاقه فطری به کسب معرفت، از چهارسالگی به مدرسه گذاشته شد و به فراگیری علوم مقدماتی مشغول گردید تا اینکه در سن ۱۵ سالگی با پسرعموی خود ـ حاج معین امین‌التجار ـ ازدواج نمود که حاصل این ازدواج یک فرزند بیش نبود چرا که دیگر فرزندان آن بزرگوار دیده بر جهان فروبستند؛ اما این ازدواج مانعی برای تکامل فکری بانو امین نشد و ایشان همچنان به فراگیری علوم و تحقیق در معارف الهی و مطالعه پرداخت.
مرحوم آیت‌الله حاج میر سید علی نجف‌آبادی ـ رحمت‌الله علیه ـ که از اساتید بانو اصفهانی بود گفته است: «روزی که شنیدم بچه بانو امین فوت شده است فکر کردم که این خانم دیگر درس را تعطیل خواهد کرد؛ اما دو روز بعد با کمال شگفتی دیدم کسی را فرستاده به سراغ من که برای تدریس خصوصی به منزل ایشان بروم و من از این‌همه عشق و علاقه به تحصیل، تعجب کردم.»
بانو اصفهانی برای تکمیل تحصیلات روانه نجف اشرف شد و سرانجام تلاش خستگی‌ناپذیر و تحصیل در محضر علمایی همچون آیت‌الله مجتهد شیرازی، آیت‌الله حاج شیخ محمدرضا اصفهانی صاحب کتاب نقد فلسفه داروین ـ ایشان را به قله رفیع اجتهاد رسانید و از محضر علمای اعلام آیت‌الله شیرازی نجفی، آیت‌الله مجتهد شیرازی، آیت‌الله علامه اصفهانی، آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری و آقای میرزا آقای اصطهباناتی اجازاتی برای آن فاصله گرامی صادر شد و ازآن‌پس در اصفهان به ارشاد و هدایت پرداخت و شاگردانی فراوان تربیت کرد.
از جمله اقدامات خیریه ایشان، تأسیس مراکزی برای آموزش علوم دینی بانوان بود. «او نخستین کسی بود که در آن دوران سیاه اقدام به تأسیس مرکزی به نام مکتب فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ کرد که اکنون کسان بسیاری که شاگردان این مکتب بودند خود به ارشاد دیگران مشغول‌اند ... از آثار به‌یادماندنی دیگر مرحوم امین، دبیرستان دخترانه امین اصفهان است که تا چندی پیش خود هفته‌ای یک روز در آنجا تفسیر قرآن تدریس می‌کرد و مکتب فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ که منحصر به دروس دینی و کلاس‌های فارسی و عربی و تفسیر و فقه و اصول و فلسفه و منطق است و در اینجا نیز هر هفته یکبار به تفسیر و مباحث مذهبی می‌پرداخت» .
فخر نسوان بررجال این بس که بانویی چنین
داده داد علم و فضل از دوده فخر انام
مادر ایام باشد از چنین بنتی عقیم
که از او ماند بجا در صفحه ایام نام
می سزد زین سیده، سادات جویند افتخار
شاید از تمجید وی یابد دواوین ارتسام
سترعلیا، ز اصل طه، بضعة پاک امین
که روانش کرده جا در غرفة دارالسلام
کس نداند حق تو جز مالک‌الملک قدیم
از کرم داند چه بخشاید مقامت در قیام
آثار و تألیفات:
الف - اربعین هاشمیه که شرح چهل حدیث از احادیث معصومین است و نخستین اثر ایشان به شمارمی رود و توسط بانو همایونی به فارسی ترجمه شده است.
ب- تفسیر مخزن العرفان که تفسیری عرفانی است و تسلط بانو اصفهانی را بر تفسیر قرآن نشان می‌دهد. ـ ۱۵ جلد آن به رؤیت حقیر رسیده است ـ و تاکنون دو بار چاپ شده است
ج- سیروسلوک در بیان مراتب هفت‌گانه سلوک است. استاد محمدتقی جعفری در مورد این کتاب می‌گوید: «کتاب سیروسلوک، تألیف آن عالمه معظمه، شاهد روشنی است به اینکه معارف و فلسفه‌های حرفه‌ای، روح ایشان را نساییده است، بلکه آن نوع دریافت‌ها و معارف ایشان را جلب کرده است که دانستن آنها غالباً با «شدن‌ها» همراه است. اشراف و آگاهی خانم امین در کتاب سیروسلوک به واقعیات قابل اهمیت توأم با نوعی وجدان علمی که متأسفانه افراد کمی از دانشمندان موفق به داشتن آن می‌شوند، به‌خوبی آشکار است.» این کتاب به‌وسیله نهضت زنان مسلمان نیز به طبع رسیده است.
د- مخزن اللئالی در فضیلت مولی الموالی علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ است. علت نگارش این کتاب نذر ایشان در هنگام تشرف به نجف اشرف بوده است. این کتاب در نهضت زنان مسلمان در سال ۱۳۶۰ به چاپ رسیده است.
ه- اخلاق و راه سعادت بشر که در واقع ترجمة کتاب طهارة الأعراق ابن مسکویه است و همراه با توضیحات مکرر ایشان توسط نهضت زنان مسلمان به چاپ رسیده است.
واو - معاد یا آخرین سیر بشر که در انتشارات ثقفی طبع شده است. ز- روش خوشبختی.
ح- جامع الشتات.
ط- نفخات الرحمانیه.
بانو اصفهانی پس از گذران زندگی سراسر افتخار خویش سرانجام در روز اول ماه مبارک رمضان سال ۱۴۰۴ ه. ق به‌جانب معبود اعلی پرواز کرد. خداوند او را با اجداد طاهرینش محشور فرماید و پشتکار ایشان را الگو و سرمشقی برای دیگر زنان جامعه انقلاب اسلامی قرار دهد.
ایرانمون پر باد از ایشون.